Indyjskie ubrania każdemu najbardziej kojarzą się ze zwiewnym sari, w jakie odziane są Bollywoodzkie gwiazdy kina i charakterystycznymi męskimi turbanami z licznych zdjęć w książkach, czyż nie? Nasza wizja tego bajkowego mikrokosmosu jakim są Indie sprowadza się głownie do tego, co znajdujemy w mediach, tego co się dobrze ogląda i sprzedaje. Trzeba jednak pamiętać, że indyjskie ubrania są tak różnorodne jak tutejsza kultura – każdy region, religia, a nawet grupa etniczna mają swoje charakterystyczne stroje.

HISTORIA

Tradycje wytwarzania odzieży bawełnianej sięgają w Indiach co najmniej III w.p.n.e. (a niektórzy twierdzą, że V w.p.n.e.) To już wtedy społeczność Doliny Indusu opracowała techniki przetwarzania i farbowania materiałów, których wiele stosowanych jest do dziś. Ludność Harappa, jak się dziś uważa, miała także hodować jedwabniki na jedwab oraz importować wełnę z Mezopotamii, a także tworzyć odzież ze skór. Stroje były lekkie i przewiewne, adekwatne do warunków klimatycznych, ale towarzyszyły im liczne dodatki w postaci biżuterii – zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn.

W okresie Wedyjskim (od 1500-500 r.p.n.e) wraz z ludnością indoaryjską przywędrowały na tereny obecnych Indii nowe tradycje, również te modowe. Uważa się, że to wtedy pojawiły się charakterystyczne elementy garderoby noszone nawet dziś takie jak długi materiał owijany przez kobiety wokół ciała, czyli sari oraz krótki materiał zawiązywany przez mężczyzn w pasie, który może zakrywać całe nogi lub być podwijany do kolan, jak dzisiejsze dhoti. Techniki krawieckie były stosowane do szycia damskich bluzek „czoli” oraz zimowych okryć. Wraz z rozwojem pojawiały się nowe pomysły i wzory, a strój męski zyskał długie koszule, zwane i dziś „kurta” oraz spodnie „padżama”.

WSPÓŁCZEŚNIE

Skupmy się zatem na elementach, które dziś wciąż są bardzo popularne i noszone przez społeczeństwo Indii. Warto tu zaznaczyć, że wymienione poniżej indyjskie ubrania są noszone przez wszystkich, z wyjątkiem muzułmanek. Zwłaszcza w ostatnich latach wraz z konserwatyzmem Arabii Saudyjskiej przywędrowały do Indii obyczaje i stroje. Dziś na ulicy trudno pomylić hinduska i muzułmanina, hinduskę i muzułmankę. Ale o tym opowiem więcej w jednym z odcinków vloga.

DZIECI

Dziewczynki są w Indiach najczęściej ubierane w sukienki. Wielu rodziców decyduje się na tradycyjne wzory i kolory, które są łatwiej dostępne i tańsze niż zachodnia odzież. Sukienka taka może być jednym kawałkiem materiału lub też rozcięta na bluzkę i spódniczkę – pavada. Chłopców częściej spotkamy w zwykłych spodenkach i koszulkach na modłę europejską, chociaż na oficjalne wyjścia i imprezy rodzice uwielbiają stroić swoich synów w tradycyjne koszule, spodnie i marynarki będące kopią tych męskich, czyli kurty i padżamy.

KOBIETY

1. Sari + buzka czoli, czyli materiał liczący standardowo od 4,5 do 9 metrów długości owijany wokół ciała, który upina się wokół jednobarwnej prostej spódniczki (coś a la halka), a następnie koniec przerzuca przez ramię pozostawiając najczęściej odsłonięty brzuch i plecy, gdyż bluzeczka (czoli) jest bardzo krótka. To jednak nie takie proste jak się wydaje! Bo otóż w Indiach jest ponad 100 oficjalnych sposobów drapowania sari, które zostały opisane w książce ekspertki i historyczki Rta Kapur Chishti. Za to francuska antropolożka Chantal Boulanger stworzyła w 2017 video antologię, w której pokazuje ponad 80 regionalnych sposobów zakładania sari. Kilka najpopularniejszych typów, związanych z indyjskimi stanami to:

• Bengalski
  

  sari styl bengalski

• Radżastański
  

  sari styl radżastański

• Keralski
  

  sari styl keralski

• Marathi
  

  sari styl marathi

• Tamilski
  

  sari styl tamilski

• Karnatacki
  

  sari styl karnatacki

Tak więc wiele kobiet jest w stanie stwierdzić skąd pochodzi inna kobieta spoglądając na jej strój. Do tego dochodzi niełatwe zadanie rozpoznania typu sari, czyli materiału i techniki jego wykonania. Są te bardzo cenione, podkreślające wysokie urodzenie, jak i te noszone jedynie przez najbiedniejszą klasę pracującą. Nie jest łatwo się w tym wszystkim rozeznać, ale podpowiem Wam kilka przykładów:

• Kanjeevaram: wykonane z jedwabiu. Pochodzi ze stanu Tamil Nadu i rozprzestrzeniło się po całych Indiach jako tradycyjne sari ślubne. Charakterystycznymi elementami są złote detale, religijne motywy zaczerpnięte ze świątyń oraz palu (to ta powiewająca luźno niczym szal część) w kontrastowym kolorze.
  

  sari kanjeevaram

• Nauvari: wywodzi się ze stanu Maharasztra. Tu bardziej niż o sam materiał, który jest jedwabny, barwny i zachwycająco ozdobiony, chodzi o sposób jego noszenia. Część materiału upięta jest z tyłu tak, że zamiast spódnicy tworzy spodnie, co umożliwiało tutejszym wojowniczkom jazdę na koniu.
  

  sari Nauvari

• Bandhani: to specyficzna technika ręcznego farbowania materiału, przeważnie bardzo lekkiego jak żorżeta. Najczęściej spotyka się je w stanach Gudżarat, Pendżab i Radżastan.
  

  sari Bandhani

• Banarsi: ma swoje korzenie w sławnym Varanasi. Wykonane są z jedwabiu i wyróżniają je wspaniałe, wyrafinowane wzory. Początkowo nosiły je tylko kobiety z rodziny królewskiej, gdyż sari te wyszywane są często nićmi z prawdziwego srebra lub złota.
  

  sari Banarsi

• Chikankari: mają swój niezwykły urok dzięki pięknym haftom na jednolitej barwy materiale. Wywodzi się z królewskiego miasta Lucknow. Wiele motywów charakterystyczne jest dla kultury perskiej.
  

  sari Chikankari

NIE TYLKO SARI

No dobrze, ale skoro nie tylko sari, to co jeszcze noszą indyjskie kobiety?

2. Spódnicę „lehenga” + buzkę „czoli” – to strój popularny na wyjścia i okazje.
   

   lehenga i choli

3. Tunikę „kurti” często długą jak sukienka, a do tego obcisłe spodnie, w typie leginsów nazywane „czuridar” lub luźne spodnie „szalwar” lub spódnica.
   

   kurti i szalawar

4. „Salwar kamiz” czyli swego rodzaju damski garnitur składający się ze spodni do kostki lub ¾ długości, koszuli w formie tuniki oraz pasującego do kompletu szala.
   

   salwar kamiz

5. „Anarkali suit” czyli długa sukienka, z którą w komplecie występują spodnie i szal.
   

   anarkali suit

6. Szal „dupatta” – to uwielbiany przez kobiety element garderoby, dodawany zarówno do strojów codziennych, jak i na specjalne okazje. Oczywiście każda okazja to inny sposób noszenia dupatty.

MĘŻCZYŹNI

1. Dhoti – pas białego lub kolorowego, jednobarwnego materiału bawełnianego noszony tradycyjnie przez mężczyzn w Indiach. Najczęściej można zobaczyć je na prowincji lub wśród biedniejszej części społeczeństwa. Sposób wiązania różni się od regionu do regionu.
   

   dhoti

2. Lungi / sarong – jest bardzo podobne do dhoti, ale może być wykonane również z jedwabiu, a jego kolorystyka jest szeroka, często bardzo wzorzysta. Na południu Indii możemy spotkać zarówno mężczyzn jak i kobiety noszące lungi, a jako sarong przyjęło się w wielu innych azjatyckich krajach jak Malezja czy Indonezja.
   

   lungi lub sarong

3. Angarkha noszona jest przez mężczyzn jako bluzka, koszula, a nawet swego rodzaju płaszcz. W wersji codziennej luźna i zwiewna, zaś na specjalne okazje przybierająca formę garnituru. Regionalnie (a także historycznie) przypomina krótką sukienkę noszoną na spodniach, zwłaszcza przez ludność dawnego imperium Maratha.
   

   angarkha codzienna

   

   angarkha historyczna / odświętna

4. Bandhgala to forma garnituru, dlatego nazywa się także „dżodhpurskim garniturem” (od miasta, a dawniej stanu Dżodhpur). W jego skład wchodzą spodnie i marynarka z tzw. „chińskim kołnierzykiem”, a często i pasująca kamizelka. Niejednokrotnie noszony z kurtą.
   

   bandhgala

5. Kurta to długa koszula z chińskim kołnierzykiem.
   

   kurta

6. Aczkan to znowu marynarka, tyle że dłuższa i na tyle długa, że zwykle zakrywa całą kurtę.
   

   aczkan

7. Dżama to forma płaszcza, choć wygląda jak męska sukienka. Rozpowszechnił się w czasach dynastii mogolskich, najbardziej popularny był w XIX wieku, ale do dziś niektóre grupy społeczne noszą go na specjalne okazje.
   

   dżama

8. Spodnie oferują kilka wersji, ale luźne „szalwar” lub dopasowane „padżama” są przez większość ulubione.

NAKRYCIA GŁOWY

Do tego dochodzą nakrycia głowy, których jest multum! Wiele specyficznych tylko dla danego regionu, ale najczęściej spotykane przykłady, z którymi możecie się zetknąć to:

• Gandhi topi lub Nehru cap – spopularyzowana przez Gandhiego i noszona przez pierwszego premiera Indii Jawaharlala Nehru zawsze w białej wersji. Najczęściej noszona na prowincji.
  

  Nehru cap

• Dastar i patka – to turban noszony przez wyznawców Sikhizmu, który zakrywa ich długie włosy. Symbol religijny.
  

  patka i dastar

• Turban pojawia się też jako element garderoby na specjalne okazje – jak śluby, chociaż dziś na co dzień najłatwiej spotkać go w Radżastanie. Występuje pod różnymi nazwami jak „safa”, „peta” czy „pagri” w zależności od regionu i sposobu wiązania. Nie jest symbolem religijnym.
  

  peta

• Kufi, taqija lub araqczin to zaś okrągła czapeczka noszona przez muzułmanów. Symbol religijny.

NA ZAKUPACH

Na zakończenie powiem Wam tylko, że to w jaki sposób ubierają się Indusi oddziałuje na wyposażenie w sklepach. Mamy wiele lokalnych marek sprzedających tradycyjne, wymienione powyżej, stroje dla kobiet i mężczyzn. Są także ulubione przez młodzież marki międzynarodowe jak H&M. Rzuca się jednak w oczy jedna zasada – dominują sklepy z tradycyjnymi wzorami kobiecymi, natomiast odzież importowa droższych marek jak chociażby Polo czy Calvin Klein zdominowana jest przez ubrania męskie. Wchodząc do Lacoste mamy w 80-90% najnowsze wzory dla panów, a część damska to jedna półka i wieszak. O czym to świadczy? Kobiety wolą indyjskie ubrania? Chyba tak. Nie oszukujmy się, że takie sari dodaje uroku znacznie bardziej niż zwykłe spodnie i koszulka. Pamiętajcie, żeby wybierając się do Indii zostawić w walizce trochę miejsca na indyjskie ubrania, które są idealne zarówno na tutejszy klimat jak i na gorący czas w Polsce. Pięknie się prezentują i są niezwykle wygodne, więc warto dodać taki barwny orientalny element do swojej szarej zachodniej garderoby. Może uda się nam je kupić razem już tej jesieni? Zobacz program.

tekst: Aleksandra Zalewska, zdjęcia: Pinterest