Dlaczego dziś o Islamie?

Po pierwsze dlatego, że ze względu na sytuację w Afganistanie na Islam znowu wylewa się fala hejtu, chociaż to nie religia jest winna a ludzie. Po drugie – żeby wytłumaczyć pewne kwestie, które dla jednych mogą być oczywiste, a dla drugich są czarną magią. Po trzecie dlatego, że jak już wspominałam mam magisterkę z Arabistyki i Islamistyki oraz pracowałam dla Ministerstwa Obrony Narodowej, więc wiem o czym mówię i raczej nie gadam głupot. Po czwarte dlatego, że obserwuję tu w Indiach, gdzie mieszkam, bardzo niepokojące zmiany – co raz więcej kobiet ubrane jest w burki i chciałabym wytłumaczyć CO i DLACZEGO z tą religią, że niestety tak destrukcyjnie wpływa na ludzi…

Przed Islamem

Nie każdy jest świadomy, że Islam powstał dopiero w VII wieku. Więc co działo się przed Islamem? Muzułmanie określają to słowem “dżahilija” czyli ciemne wieki (trochę jak nasze średniowiecze), gdzie ludzie żyli w grzechu, bo nie znali jeszcze jedynej prawdziwej religii. Cały Bliski Wschód i Afryka Północna, gdzie dziś króluje Islam, były podzielone między mniejsze i większe plemiona oraz regionalne królestwa. Mieliśmy tu wyznawców Judaizmu (Żydów), Chrześcijaństwa oraz tzw. HANAFITÓW czyli pustelników, ascetów, wyznawców monoteizmu. A do tego całą masę religii politeistycznych i animistycznych, które Islam najpierw adaptował do swoich warunków, a potem całkowicie wypleniał (jak chwasty).

Mahomet czy Muhammad? Kim jest prorok Islamu?

Po polsku mówimy Mahomet, ale jego oryginalne imię to Muhammad – stąd w świecie arabskim tylu Muhammadów. Urodził się ok 570 roku jako tzw. “pogrobowiec” czyli dziecko nieżyjącego ojca. Jego matka Amina zmarła gdy był mały, więc zaopiekował się nim wuj Abu Talib (lider plemienia Haszim). Jego kuzyn Ali stał się dla niego jak brat. Często podróżował z karawanami w region Lewantu, gdzie spotkał się z Judaizmem i Chrześcijaństwem. (by nie musieć tak ciężko pracować) ożenił się z bogatą wdową Hadidżą, co dało mu dużo wolnego czasu na przemyślenia. Wtedy też zaczął bywać w jaskini Hira, gdzie to w 610 roku miał mu się objawić archanioł Gabriel, który przekazywał mu od tej pory słowa Koranu. Muhammad zmarł w 632 r. w Medynie z głową na kolanach ukochanej żony Aiszy.

Od Mekki…

Mekka już w tym czasie była miejscem pielgrzymek do słynnej świątyni al-Kaba – tyle, że wtedy było to miejsce, w którym znajdowały się podobizny lokalnych bogów takich jak Hubal. Rządzące Mekką plemię Kurajszytów zarabiało na tym spore pieniądze, więc gdy Muhammad zaczął głosić swoje idee jednobóstwa, nie spotkał się z przychylnością społeczną. Jego pierwszymi wyznawcami była oczywiście rodzina, ale grupa powoli rosła. Rosła też renoma Muhammada, który dzięki temu mógł zapewnić bezpieczeństwo swoich wiernych wysyłając ich chociażby do Etioii, a wkrótce także do Jatribu, zwanego dziś Medyną. W 622 roku miała miejsce tzw. HIDŻRA czyli migracja Muhammada z Mekki do Medyny, gdzie został zaproszony jako sędzia arbiter, ale niektórzy twierdzą też, że uciekał przed tymi, którzy chcieli go zamordować.

…do Medyny

Teraz oprócz nowych zwolenników Muhammad ma też nowych przeciwników. Jednocześnie jego społeczność musi w końcu zacząć żyć na jakichś zasadach prawnych, dlatego powstaje “Konstytucja Medyneńska”. O ile wcześniej koraniczne wersety były długie i poetyckie o tyle teraz, jako przywódca UMMY muzułmańskiej musi bardziej skupić się na regulowaniu życia codziennego, więc wersety stają się krótsze i bardziej rzeczowe. Oczywiście muszą skądś czerpać pieniądze, więc jak to w tradycji plemiennej rabują karawany i pozbawiają majątków inne plemiona. Konflikty się nasilają, więc mamy wielkie bitwy, więc umacnia się armia muzułmańska. Po długim konflikcie z Mekką, udaje im się zdobyć to ważne miasto, a prorok wyrzuca z al-Kaby posągi lokalnych bóstw. To dopiero początek zmian.

Islam a Judaizm (i Chrześcijaństwo)

Nie da się ukryć, że Islam jest inspirowany tymi dwoma religiami. Wiele dziś obowiązujących zasad została zmieniona tak, by ukryć pewne podobieństwa. Islam uznał biblijnych proroków i prorokiem nazwał też Jezusa, jednak Muhammad miał być “chatam an-nabijin” czyli pieczęcią proroków, tym ostatnim. Początkowo muzułmanie modlili się w stronę Jerozolimy, dopiero później zmieniono ją na Mekkę. Dzinna ilość modlitw – z 3 zmieniona na 5. Jedzenie “haram” czyli zakazane jak wieprzowina, to nic innego jak żydowska koszerność. A dzień “święty”? Skoro Żydzi w sobotę, a Chrześcijanie w niedzieję, w w końcu padł wybór na piątek. Zakrywanie włosów przez kobiety. Obrzezanie. To wszystko z Judaizmu. Zmieniono to po licznych konfliktach z Żydami, którzy nazwali Muhammada fałszywym prorokiem.

Koran

Czyli święta księga Islamu. Jest tylko jedna. Zapisana została w klasycznym języku arabskim, ale zamiast dzisiejszych kropek i kresek były kolorowe kropki, które nieco utrudniły odczytanie pewnych wersów (a tym samym interpretację). Koran został spisany w ostatecznej (obecnej) wersji dopiero w 650 roku, po latach kolekcjonowania zapamiętanych cytatów. Ostateczną formę zatwierdził dopiero trzeci kalif ok 656r. Księga składa się ze 114 rozdziałów zwanych SURAMI poukładanych od dłuższych do krótszych, gdyż cięzko było ustalić ich ścislą chronologię Każdy rodział (oprócz 9) zaczyna się od BISMALI, czyli cytatu “W imię Boga miłosiernego, litościwego”. Pierwsza sura AL FATIHA to najczęściej odmawiana modlitwa muzułmańska.

Szatańskie wersety

Kiedy jeszcze Muhammad rezydował w Mekkce, przed Hidżrą, próbował zjednać sobie rządzące plemię tym bardziej, że wielu jego wiernych musiało wcześniej wyemigrować do Etiopii szukając spokoju. Wtedy też Muhammad oświadczył oficjalnie, że trzy boginie – al-Lat, al-Uza i Manat – są córkami Allaha. Tym samym podważył monoteizm własnej religii, co szybko zostało mu wytknięte. Dlatego musiał się wycofać i oświadczył, że to nie Gabriel, a Szatan podszepnął mu te wersety. Stąd określenie. Warto wspomnieć, że jest to także tytuł książki Salmana Rushdiego, którą bardzo Wam polecam.

5 filarów Islamu

• SZAHADA: wyznanie wiary, które brzmi “Nie ma boga prócz Allaha, a Muhammad jest jego prorokiem” – to w wersji sunnickiej. Szyici dodają jeszcze “…a Ali jest jego przyjacielem”;
• SALAT: modlitwa. 5 razy dziennie. Nie musi być w meczecie. A przed modlitwą trzeba się obmyć. I o każdej porze dnia modlitwa wygląda nieco inaczej.
• ZAKAT: jałmużna; dzieleni się z biednymi. Najczęściej praktykowane po Ramadanie, w święto Eid al-Fitr.
• SAUM: post. W miesiącu Ramadan – 9 miesiąc kalendarza muzułmańskiego, co roku przypada w innym terminie. Obowiązuje w ciągu dnia. Niektórzy nawet nie piją wody.
• HADŻDŻ: pielgrzymka. U Sunnitów tylko do Mekki, chociaż raz w życiu. U Szyitów może być do grobu męczenników.

Po Muhammadzie

No właśnie. Prorok umarł i co dalej? Kto teraz ma rządzić tą wileką wspólnotą? Na “khalifa rasulu Allahi” czyli zastępcę proroka bożego na ziemi wybrano najpierw jego teścia, ojca Ajszy, Abu Bakra. Pierwszy kalif zmarł w 634 (porządził dwa lata). Potem wybrali khalifa khalifa – Umara. Po nim Usmana, a na końcu Alego (kuzyna proroka). Tych czterech nazywamy “prorokami prawowiernymi”, a potem zaczął się konflikt o władzę. Niektórzy uważali, że powinien ją przejąć jeden z synów Alego, a inni, że przegrał bitwę i powinien oddać władzę Muawwiji. Tu następuje podział na Szyitów i Sunnitów. Sunnici uznali Muawwiję, a Szyici chcieli iść po męskiej linii dziedziczenia. Kiedy starszy syn Alego Hasan został przekupiony, schedę miał przejąć młodszy Husajn, ale zginął pod Karbalą, która dziś jest świętym miejscem dla Szyitów.

Sunnici a Szyici

Tak więc Szyici chcieli, by po śmierci Husajna duchowym przywódcą Ummy tzw. IMMAMEM został ktoś z AHL AL-BAJT czyli z rodziny proroka. Sunnici zaś poszli za dynastią Abbasydów. Nie wchodząc dalej w historię, mamy też kilka różnic w podejściu i praktyce (niektóre wspomniałam już wcześniej). Często sie mówi, że tam gdzie Sunnici polegają na spisanej tradycji proroka SUNNIE, tam Szyici odwołują się do swoich duchowych mistrzów ajatollahów. Wszyscy wierzę w postać MAHDIEGO – mesjasza, którzy przyjdzie u końca wieków cby zaprowadzić ład na ziemie (podobnie jak w wielu innych religiach), ale Szyici twierdzą, że będzie to jeden z ich zmarłych Immamów (z rodziny proroka). Modlą się nieco inaczej. W obu wersjach występują małżeństwa czasowe, ale ich zasady są zupełnie inne. Różnice widać też w strojach, zwłaszcza u kobiet, choć często bywa to kwestia personalna.

Dżihad

Często tłumaczony błędnie jako “święta wojna”. Słowo to oznacza “staranie się” w kontekście starania się fizycznie i psychicznie o życie zgodne z wiarą. W klasycznym prawie pojawia się przyzwolenie na walkę zbrojną, ale w obronie wiary, a nie w celu jej szerzenia. Niestety interpretacja tego słowa zmieniła się wraz z pojawieniem się grup terrorystycznych, które wykorzystują je jako usprawiedliwienie popełnianych zbrodni. Koraniczne przykłady dżihady to wspieranie rodziców lub pielgrzymka.

Poligamia (wielożeństwo)

Najważniejsza historia związana jest z bitwą pod Uhudem w 625 roku, w której zginęło wielu Muzułmanów. Ich żony i dzieci zostały bez opieki, dlatego prorok Muhammad postanowił, że by zapewnić im stabilizację finansową dopuszczalne będzie wzięcie kolejnych żon 2, 3 a nawet 4 pod warunkiem, że jest się w stanie zapewnić im wszystkim taki sam standard życia.

Tu wiele osób przywołuje, że przecież sam prorok miał 12 żon! To prawda. Warto pamiętać, że już wtedy i jeszcze później małżeństwa byly zawierane jak traktaty pokojowe między plemionami czy królestwami. Muhammad nie był tylko prorokiem, ale też przywódcą UMMY muzułmańskiej, więc przez kolejne małżeństwa zawierał sojusze.

Podboje (muzułmańskie)

Nazywane są al-Futuh al-Islamija, czyli otwarciem się Islamu na świat (lub bardziej świata na Islam). Zaczęły się już za czasów proroka Muhammada. Zaczęli od krajów Lewantu (dzisiejsza Syria, Liban, Jordania i Palestyna. Potem był Egipt, Persja (dzisiejszy Iran) i Mezopotamia (dzisiejszy Irak), a następnie Afryka Północn. To dzięki silnej pozucji w Maghrebie (północno-zachodnia Afryka) i wsparciu Berberów muzułmanom udało się szybko przedostać do Hiszpanii pod przywództwem Tariqa ibn Zijada, od którego imienia pochodzi GIBRALTAR, który nazywał się wcześniej Dżabal Tariq (góra Tarika). Jak wspaniale kwitła al-Andaluz może przekonać się ten, kto odwiedzi dzisiejszą Andaluzję. Oczywiście w końcu dotarli także do Afganistanu. Ogromne podboje zapewnił także później Kalifat Osmański.

Panislamizm

Bardzo ważny ruch społeczno-polityczny. Zakłada zjednoczenie wszystkich muzułmanów pod jednym przywódcą, najlepiej kalifem. Ruch ten sięga historycznie do czasów pierwszych podbojów, ale skupmy się na czasach nam bliższych. Cały ruch zaczął się od Afgańczyka – stąd jego przydomek al-Afghani, który w 2 połowie XIX wieku podróżował przez kraje muzułmańskie głosząc ideę zjednoczenia braci w wierze, niezależnie do jakiej grupy czy sekty należą, w walce przeciw kolonializmowi. Al-Afghani uważał, że nacjonalizm jest szkodliwy, gdyż prowadza podziały, a im więcej podziałów, tym trudniej walczyć z mocarstwami. Niestety w postkolonialnym świecie idea ta zaczęła ewoluować w dążenie do wprowadzenia szariatu i zrodziła zbędne ekstremizmy.

Tekst: Aleksandra Zalewska; Fot. Canva