Ostatnio przeskoczyliśmy ze stanu Gudźarat do stanu Pendżab, więc teraz cofniemy się nieco na południe do jednego z najpopularniejszych wśród turystów z całego świata indyjskiego stanu. Radżastan to największy stan w Indiach o powierzchni większej niż powierzchnia Polski (342 000 km2), który aż 69 milionów ludzi! Tereny te aż do 1949 były rządzone przez mniejszych władców z dynastii radżpuckich, którzy do dziś zamieszkują tutejsze pałace i zajmują wysokie pozycje polityczne. Jak dobrze zagospodarować czas na zwiedzanie? Oto moja lista 10 rzeczy, które musisz zrobić w stanie Radżastan.

1. Zwiedź stolicę

Dżajpur to stolica Radżastanu i mój zdecydowany faworyt. Miasto to leży na popularnym turystycznym szlaku zwanym „złotym trójkątem” (Delhi, Agra, Dżajpur). Od 2019 roku znajduje się na liście UNESCO. Dżajpur został założony w 1727 roku przez maharadżę Dżaj Singha II, króla nieopodal zlokalizowanego Ameru. Oprócz pięknego pałacu, którego wnętrza możemy dziś podziwiać, wzniósł także imponujące konstrukcje planetarium Dżantar Mantar. Pałac Miejski można zwiedzać na kilka sposobów, ale warto kupić droższy bilet i zajrzeć do części rezydencyjnej wciąż obecnej tu rodziny królewskiej. Obserwatorium znajduje się zaraz obok pałacu, więc koniecznie trzeba je odwiedzić. Swego rodzaju wizytówką miasta jest Pałac Wiatrów (na zdjęciu), który stanowi część Pałacu Miejskiego i wejście znajduje się na jego terenie. Największe wrażenie robi jednak jego fasada. Można ją podziwiać z głównej ulicy. Obowiązkowym punktem jest także Fort Amer. Na wzgórze wjeżdża się jeepem lub na słoniu, by potem delektować się widokiem na okoliczne wzgórza, a także zachwycającymi wnętrzami fortu z jego dziedzińcami, ogrodami i salą luster. A nieco poza obszarem miasta znajduje się urokliwa świątynia małp Galtadźi. Dżajpur nazywany jest „różowym miastem” ze względu na kolor tutejszych budynków. A kto je tak pomalował? Możesz dowiedzieć się podczas wycieczki ze mną – SMAKI INDII – zapraszam.

2. Spróbuj tradycyjnych dań

Radżastańskie thali to eksplozja smaków i aromatów, której nie można sobie odmówić. „Thali” to forma podawania jedzenia na dużym talerzu z małymi miseczkami. Każda miseczka to inne danie. Radżastańskie thali jest najpopularniejsze w całych Indiach, ale nigdzie nie znajdziemy go w takim wydaniu jak tu. Szukając autentycznych smaków warto zajrzeć do jednej z dżajpurskich restauracji, które tradycyjne thali przygotowują od wieków. A jeśli lubimy by podczas kolacji towarzyszyła nam muzyka i pokazy tradycyjnych tańców, to trzeba zarezerwować miejsce w Chokni Dhani. Z jakich elementów powinno się składać thali?

• Dal bati churma – małe okrągłe chlebki (czasem faszerowane) smażone na głębokim tłuszczu podawane z gulaszem z soczewicy (dal) i klarowanym masłem ghee
• Roti – tradycyjny płaski chlebek, tyle że tutaj wykonany z innych rodzajów zbóż
• Kadhi – pulpety z mąki z ciecierzycy w sosie jogurtowym
• Panchmela dal – gulasz z 5 rodzajów soczewicy
• Laal Maas – aromatyczne curry z baraniną (w thali w wersji niewegetariańskiej)
• Raita – czyli jogurt naturalny w wersji solo lub z dodatkiem ogórka, cebuli, pomidora
• Jeera rice – ryż z klarowanym masłem ghee i kminem rzymskim
• Mirchi bada – duże zielone papryczki chili faszerowane puree ziemniaczanym lub kalafiorowym, smażone na głębokim tłuszczu w panierce z mąki z ciecierzycy
• Ker Sangari – przyrządza się ze strączków drzewa Khejri (jodłoszyn popielaty) rosnącego na terenie pustyni Thar.

3. Zajrzyj do niebieskiego miasta

Skoro mamy różowe miasto, to dla kontrastu może być też niebieskie. Dźodhpur to drugie, po Dżajpurze, największe miasto Radżastanu. By móc w pełni podziwiać jego koloryt trzeba wspiąć się na szczyt do Fortu Mehrangarh. Fort ten jest atrakcją samą w sobie z ciekawymi wydarzeniami kulturalnymi, licznymi pałacami i bogatym muzeum, które przybliży nam czasy świetności hinduskich maharadżów. W tutejsze malowidła ścienne można wpatrywać się godzinami. Jeśli jednak lubisz adrenalinę, to musisz skorzystać z tyrolek rozpiętych poza murami fortu, z widokiem na miasto. Po zwiedzeniu fortu wybierz się na spacer po Starym Mieście, w którego centrum króluje Wieża Zegarowa otoczona barwnym bazarem. W tym rejonie znajduje się także warta odwiedzenia odnowiona studnia schodkowa. Spacer po uliczkach otoczonych niebieskimi domami to gratka dla fotografów. W poszukiwaniu kolorystycznego kontrastu warto zajrzeć do cenotafu Jaswant Thada – konstrukcji misternie wykonanej w białym marmurze.

4. Trop tygrysy

W poszukiwaniu ucieczki od zgiełku miasta polecam wizytę w Parku Narodowym Rathambore założonego już w 1955 roku, który od 1973 jest też rezerwatem tygrysów. Najlepszym sposobem by przyjrzeć się tutejszej faunie i florze jest „jungle safari”, czyli przejażdżka po parku otwartymi jeepami. Jakie zwierzęta możemy zobaczyć w jej trakcie? Przede wszystkim tygrysy bengalskie, lamparty, nosorożce, słonie, bawoły wodne, nilgauy (antylopy azjatyckie), antylopy indyjskie, liczne typy jeleni, hieny, wilki, lisy, małpy, niedźwiedzie, łuskowce, ratle miodożerne, jeżozwierze, karakale stepowe, mangusty i inne.

5. Zamieszkaj po królewsku

W Radżastanie pałaców i fortów nigdy dość, dlatego kolejnym obowiązkowym punktem jest romantyczne białe miasto Udajpur. Należący co rodziny królewskiej z Mewaru kompleks Pałacu Miejskiego rozciąga się urokliwie ponad taflą jednego z licznych tu jezior. Na terenie kompleksu znajdziemy zarówno muzeum dla rządnych wiedzy odkrywców, jak i kolekcję zabytkowych aut dla fanów motoryzacji, czy luksusowe hotele dla wszystkich pragnących poczuć się jak książęta i księżniczki. Jak żyli inni możni warto sprawdzić odwiedzając Bagore Ki Haweli, w którym rezydował niegdyś premier Mewaru. Dla ochłody lub dla romantyków poleca się rejs po jeziorze Pichola. Spacerując po uliczkach Udajpuru z przewodnikiem możemy lepiej zrozumieć tutejszą historię i zobaczyć, jak wygląda życie codzienne. To oczywiście także świetna okazja by spróbować lokalnego jedzenia i zrobić zakupy, a może nawet zobaczyć jak udajpurscy artyści malują swoje miniatury. Możesz także wsiąść na rower i przejechać się wokół miasta, a wieczorem wrócić na teren Pałacu Miejskiego by podziwiać pokaz światła i dźwięku.

6. Wybierz się na pustynię

W Radżastanie znajduje się ogromna pustynia, która ciągnie się aż do granicy z Pakistanem. Na jej obrzeżu ulokowało się złote miasto Dżajsalmer zawdzięczające swój przydomek żółtym blokom piaskowca, z którego zostało skonstruowane. Tyczy się to zwłaszcza tutejszego fortu górującego nad wydmami pustyni. Jego mury biją blaskiem odbijając promienie wschodzącego lub zachodzącego słońca. Fort został wzniesiony w 1156 roku i do dziś tętni życiem za sprawą znajdujących się w nim hoteli, sklepów, świątyń, restauracji czy pracowni lokalnych artystów. Jedną z głównych atrakcji wnętrz fortu jest 7 połączonych ze sobą dżinijskich świątyń. Bajkową atrakcję stanowią „havelis” czyli bogato zdobione domy, rezydencje dawnych kupców. Największym z nich jest Patwa Haveli. Mając więcej czasu można także odwiedzić lokalne muzeum – The Thar Heritage Museum – poświęcone kulturze pustynnej lub wojskowe Muzeum Wojny. Główną atrakcją tego miejsca jest jednak to, że z Dżajsalmeru można wyruszyć z karawaną na pustynię. Przejażdżka na wielbłądzie, podziwianie zachodu słońca, ognisko i nocleg w namiotach to niezwykłe przeżycie dla poszukiwaczy przygód i niecodziennych atrakcji.

7. Zamieszkaj na wsi

Turystyka wiejska zyskuje co raz większą popularność w Indiach, tym bardziej iż od zawsze uważa się, że serce tego kraju skrywa się w tutejszych wsiach. Jest to nie tylko niepowtarzalna szansa zobaczenia jak żyją Indusi poza zatłoczonymi miastami, ale także finansowego wsparcia ich skromnych budżetów. Jednym z takich miejsc w Radżastanie jest Bishnoi leżący ok 40 minut drogi od Dźodhpuru. Tutejsi mieszkańcy słyną z gościnności, której możemy doświadczyć spędzając tu noc. Domowe jedzenie będzie wspaniałym doświadczeniem zupełnie innym od menu restauracyjnego. Spędzając dzień z mieszkańcami wioski poznamy lepiej ich obyczaje, które dotyczą także obrzędów pogrzebowych. Bishnoci, w przeciwieństwie do pozostałych hindusów, nie kremują, a chowają swoich zmarłych. Tradycyjne stroje, pokaz ludowego tańca, spacer po wsi, przejażdżka na wielbłądach czy lekcja gotowania to tylko niektóre atrakcje oferowane w turystyce wiejskiej. Sprawdź!

8. Wyrusz do oazy pełnej świątyń

Osian to starożytne, choć mało znane przez turystów miasto. Stanowi swego rodzaju oazę na pustyni Thar. Z jednej strony jest to dobra alternatywa dla Jodhpuru, jeśli chcemy zobaczyć piękne i niezatłoczone wydmy. Z drugiej strony Osian stanowi atrakcję samą w sobie, głównie ze względu na kompleks znajdujących się tu świątyń. Datowane są one na okres między VIII a XII wiekiem i są to głownie kompleksy hinduskie, ale także i dżinijskie. Czasami Osian nazywany jest „Khajuraho Radżastanu” ze względu na erotyczne płaskorzeźby znajdujące się na niektórych świątynnych budynkach. Sama historia miasta sięga okresu Imperium Gupta, czyli między IV a VI wiekiem, kiedy to powstał tu punkt postoju dla karawan oraz ośrodek braminizmu.

9. Zejdź w głąb studni

Studnie schodkowe są w Indiach wyjątkowe. Stanowią idealne tło romantycznych zdjęć, a niejednokrotnie staja się scenerią bollywoodzkich, a nawet hollywoodzkich filmów (Batman. Dark Knight Rises). Jedna z piękniejszych studni znajduje się w Radżastanie. Chand Baori, bo o niej mowa, to dosłownie Studia Księżycowa, uważana za najgłębszą studnię schodkową Indii. Jej stopnie schodzą w 13 poziomów w dół na głębokość około 30 metrów. Została wybudowana między VIII a IX wiekiem przez radżpuckiego króla Czande z Nikumbh. We wnętrzu znajdziemy pozostałości świątyni poświęconej bogini szczęścia, a także pawilony, w których cieniu mogła skryć się rodzina królewska. Warto także wsłuchać się w legendy i mity lokalnej ludności, która twierdzi, że studnię wyrzeźbiły jednej nocy duchy.

10. Zrób zakupy

Można nie lubić zakupów, ale trudno oprzeć się pokusie oglądania wszystkich cudeniek jakie oferuje Radżastan. Tutejsze bazary są barwne i tętnią życiem. Przechadzając się między uliczkami marketu w Dżajpurze, Udajpurze czy Dźodhpurze możemy napić się gorącej aromatycznej herbaty masala, która sprawdza się nawet w gorące dni. Tutaj także rezydują lokalni artyści oraz specjaliści wykonujący orientalne tatuaże henną. Kiedy już przesiąkniemy klimatem radżastańskiego bazaru, to może nawet łatwiej będzie nam się targować – bo tutaj bez targowania nie ma zabawy. Ale co kupić? Radżastan słynie z obróbki kamieni szlachetnych i półszlachetnych. Wiele z nich nie da się nawet znaleźć w Europie. Warto więc przyjrzeć się wyrobom biżuteryjnym. Tych srebrnych jest wszędzie pełno. Kolejna domena Radżastanu to barwienie materiałów naturalnymi barwnikami roślinnymi, które nanosi się za pomocą drewnianych stempli. Takich stemplowanych tekstyliów znajdziemy całą masę od serwetek i obrusów, po sukienki i koszule. Dźotis (jootis) to śliczne pantofelki. Najczęściej wykonane są ze skóry, a potem wyszywane i obszywane w piękne wzory. Znajdzie się także coś dla dzieci – radżastańskie marionetki.

Tekst: Aleksandra Zalewska; Fot: Unsplash