czyli źródło smaku i zdrowia

Handel przyprawami rozpalał umysły, serca i… brzuchy od czasów, gdy ludzie zaczęli prowadzić handel – już w Neolicie. Dostęp do niektórych produktów ograniczony był do kupców przemieszczających się po lądowych szlakach handlowych Azji, Afryki i Europy. Na Oceanie Indyjskim handlowała ludność Austronezyjska z wysp Azji Południowo-Wschodniej. To oni wytyczyli szlaki morskie do Indii i na Sri Lankę 1500 lat przed naszą erą. Mieszkańcy dzisiejszej Indonezji dotarli także do Afryki Wschodniej, Zatoki Arabskiej, a potem i pozostałych regionów Afryki. Tak powstał morski Jedwabny Szlak.

DROGA DO INDII

Jeszcze przed narodzinami Chrystusa Arabowie przejęli większość szlaków handlowych, a dzięki silnej ekspansji zdominowali region śródziemnomorski. Powoli w siłę zaczęły rosnąć europejskie regiony – Wenecja, Genua, Amalfi. To upadek Konstantynopola w 1453 roku i zajęcie szlaków przez Imperium Osmańskie zmusił Europejczyków do szukania alternatywnych dróg do źródeł przypraw i tak zaczęła się era wielkich odkryć geograficznych. Pierwsi do Indii dotarli Portugalczycy – 1497 Vasco da Gama przybił na południe do Kerali, która po dziś dzień słynie z plantacji przypraw. Hiszpanie nieco pogubili się w kalkulacjach, ale statecznie i oni dotarli do Azji, tyle że na Filipiny, a nie do Indii.

SMAKI INDII

Każdy kto oglądał „Piratów z Karaibów” wie, że w pewnym momencie władzę nad szlakami handlowymi przejęła Kampania Wschodnioindyjska (od XVII w.), zwłaszcza Holenderska, Francuska i Brytyjska. To Anglicy właśnie podbili Indie i zaczęli budować liczne forty i faktorie, które przyczyniły się do powstania takich miast jak Ćennaj czy Kalkuta. W 1813 roku rząd brytyjski zniósł monopol Kampanii na handel z Indiami, ale Brytyjczycy pozostali na półwyspie aż do 1947 roku.

Obecny rząd Indii utworzył specjalny organ – Komisję ds. przypraw, podległą Ministerstwu Infrastruktury, która stworzyła stronę www.indianspices.com –  znajdziemy tu szczegóły dotyczące pochodzenia wszystkich indyjskich przypraw i ich właściwości. Na oficjalnej liście ISO znajdziemy aż 109 pozycji, z czego 52 są przedmiotem zainteresowania komisji.

LISTA TOP 35

Indyjskie przyprawy: oto lista 35 najważniejszych przypraw (Hindi – English – Polski) wraz z właściwościami leczniczymi – wiele z nich stosowane jest w Ajurwedzie (tradycyjna medycyna indyjska) i homeopatii. Jeśli więc lubisz mdłe jedzenie, to poniższa lista przekona Cię, dlaczego warto dodać życiu smaku:

  1. abhal – juniper berries – jagody jałowca: jak większość „jagód” posiada wysoką zawartość witaminy C. Z medycznego punktu widzenia obniża poziom cholesterolu, działa antybakteryjnie i przeciwgrzybicznie.
  2. adrak – ginger – imbir: aromatyczny korzeń, który można spożywać świeży lub suszony (proszek) przyspiesza krążenie i rozgrzewa, więc wspomaga naszą walkę o odporność. Dodatkowo imbir pomaga zwalczyć nudności; wspomaga utratę wagi, leczenie chorób stawowych, przywraca normalne trawienie i zmniejsza bóle menstruacyjne. Warto stosować także jako suplement przeciw chorobie Alzheimera i chorobom onkologicznym.
  3. ajwain – bishop’s weed/carom seeds – chropawiec wonny: ziarna przypominające aromatem kmin i oregano. Wspomaga żołądek przeciwdziałając zgadze; przeciwdziała bólom reumatycznym; wspomaga system odpornościowy, a nawet pomaga w regulacji cyklu menstruacyjnego.
  4. anar dana – pomegranate – granat: suszone, mielone ziarna owocu granatu o lekko kwaskowatym smaku; pomaga zwalczyć zgagę i przeciwdziała nudnościom; zawiera witaminy C i K, a także potas.
  5. amchoor – mango powder – suszone mango (proszek): zielone mango suszy się i mieli na proszek o kwaśnym smaku. Ma on dużą zawartość żelaza, leczy szkorbut, poprawia wzrok, a także reguluje mikroskładniki w naszej krwi obniżając szkodliwe dla organizmy poziomy cukru i cholesterolu.
  6. anasphal – star anise – anyż gwieździsty (badian właściwy): zwalcza wolne rodniki, jest bogaty w witaminę A i C, wspomaga trawienie (herbata po posiłku) zapobiegając także nudnością. Pity z wodą przed snem działa jako afrodyzjak.
  7. dalchini – cinnamon – cynamon cejloński: czyli cynamon prawdziwy, który jest znacznie droższy niż jego kuzyn cassia (cynamonowiec chiński); jest mniej aromatyczny, ale znacznie zdrowszy – pomaga regulować poziom cukru we krwi, a także ciśnienie krwi; działa antyrakowo, a także prewencyjnie przeciwko chorobie Alzheimera.
  8. dhaniya – coriander – kolendra: czyli suszone ziarna kolendry siewnej; ze względu na zawarte w niej antyoksydanty działa pozytywnie na układ odpornościowy, krwionośny, nerwowy (zwłaszcza mózg); poprawia jakość skóry, a także obniża poziom cukru we krwi.
  9. elaichi – cardamon – kardamon: torebki kwiatowe i ich ziarna (całe lub mielone) stanowią przyprawę do dań słodkich i słonych ;ma wysoką zawartość antyoksydantów – obniża ciśnienie krwi, działa anty-rakowo i przeciwzapalnie, pomaga zwalczać nieświeży oddech i próchnicę, wspomaga wątrobę i obniża poziom cukru we krwi.
  10. goraka – cambodge (garcinia cambogia) – tamaryndowiec malabarski: używana na świeżo lub suszona jako dodatek do dań warzywnych i ryby; od wielu lat uważa się, że wspomaga proces odchudzania – redukuje apetyt, ale także zawiera enzym redukujący (rozbijający) tkankę tłuszczową.
  11. guggul – bdelium – balsamowiec indyjski (żywica): żywica gumowa stosowana od wieków w medycynie ajurwedyjskiej o intensywnym aromacie drewna. Jeśli zmagasz się z chorobami skóry takimi jak trądzik czy egzema, to guggulu jest dla Ciebie. Dodatkowo także wspiera równowagę hormonalną regulując pracę tarczycy, co dodatkowo wpływa na obniżenie odkładania się tłuszczu w organizmie i utratę wagi.
  12. gulmehendi – rosemary – rozmaryn: zwalcza patogeny, więc wspiera organizm w walce z chorobami; wspomaga proces produkcji czerwonych krwinek; zwalcza stany apalne, zwłaszcza dróg oddechowych; wspiera pracę wątroby.
  13. jaiphal – nutmeg – gałka muszkatołowa („orzech”- nasiono): chętnie dodawana do dań słodkich i słonych przyprawa, która potarta szybko traci aromat, dlatego najlepiej kupować ją w całości i trzeć gdy jest potrzebna. Do jej leczniczych właściwości możemy zaliczyć poprawę stanu skóry, działanie rozkurczowo-przeciwzapalne, a także wspomaga zasypianie.
  14. jaiytri – mace – gałka muszkatołowa (osnówka): nasiono muszkatołowca pokryte jest czerwoną siatkowatą osłonką, która po wysuszeniu ma kolor pomarańczowy lub brązowy. Idealnie nadaje się jako przyprawa (w niewielkiej ilości) o lekko cytrusowym smaku. Działa antybakteryjnie i przeciwgrzybiczo.
  15. haldi – turmeric – kurkuma: korzeń o żółtym lub pomarańczowym zabarwieniu, który nie tylko dodaje jedzeniu koloru, ale także właściwości leczniczych. Ma działanie przeciwzapalne, wspomaga zapobieganie i leczenie nowotworów, opóźnia procesy starzenia się organizmu (w tym skóry), poprawia działanie systemu szkieletowo-kostnego oraz układu krążenia.
  16. hing – asafoetida – asafetyda: gumożywica otrzymywana z korzeni i kłączy zapaliczki cuchnącej; skuteczny środek przeciw wzdęciom, więc dodaje się ją do dań zawierających fasole, soczewice i warzywa z takie jak kapusta. Uważa się także, że pozytywnie wpływa na układ oddechowy.
  17. jangli dalchini – cassia – cynamonowiec wonny (chiński): to wewnętrzna kora drzewa z tej samej rodziny co cynamonowiec cejloński; jej aromat jest znacznie silniejszy, ale właściwości zupełnie inne – w niewielkich ilościach tak jak cynamon prawdziwy wspomaga organizm w walce z cukrzycą, ale niestety zawiera substancję o nazwie „kumaryna (coumarin)”, która stosowana regularnie może powodować raka.
  18. jeera – cumin – kmin rzymski: smakuje nieco inaczej niż kminek zwyczajny i ma też inne właściwości. Przede wszystkim jest źródłem żelaza, podnosi wartość odżywczą jedzenia, pomaga w procesie utraty wagi.
  19. jufa – hyssop – hyzop lekarski: to przyprawa (suszone liście i kwiaty), ale także roślina stosowana w medycynie, z której pozyskuje się olejek. Odpowiednio stosowana wspomaga pracę układu oddechowego (astma), a także moczowego (działa moczopędnie).
  20. kali mirch – black pepper – pieprz czarny: warto tutaj zaznaczyć, że pieprz występuje w wielu odmianach w wielu krajach, ale odmiana nie ma wpływu na kolor. Zarówno zielone, czerwone, czarne jak i białe ziarna pieprzu pochodzą z tej samej rośliny, ale ich zabarwienie określa poziom ostrości od zielonych, przez czarne, czerwone, do białych. Wraz z dojrzewaniem ziaren obniża się ich ostrość. Pieprz czarny nazywany jest „królem przypraw”, a dawniej „czarnym złotem”. Nie należy przesadzać z jedzeniem go, bo może zadziałać negatywnie na nasz układ trawienny, jednak stosowany w rozsądnych ilościach wspomaga pracę mózgu, działa przeciwzapalnie, obniża poziom cukru we krwi i cholesterolu.
  21. kalonji – nigella – czarnuszka: coraz popularniejsza w Polsce, zwłaszcza jej olej. Poprawia jakość naszej skóry, wspiera pamięć, osłabia objawy astmy, pomaga w walce z bólami głowy, reguluje poziom glukozy, a przy tym także pomaga zrzucić zbędne kilogramy; sprawia, że nasze kości są mocniejsze, a także reguluje pracę nerek.
  22. kebab chinni – allspice –ziele angielskie: owoce korzennika lekarskiego; ułatwia wchłanianie selenu, witaminy B oraz beta-karotenu; jest pomocne przy wzdęciach i kolce, łagodzi nerwobóle i dolegliwości reumatyczne; główny składnik sosu barbecue.
  23. kesar – saffron – szafran: czyli słupki kwiatowe. Najlepszy szafran pochodzi z Kaszmiru na północy Indii. Ma liczne właściwości prozdrowotne: źródło antyoksydantów, poprawia nastrój i zwalcza stany depresyjne, zmniejsza dokuczliwe symptomy PMS (syndrom przedmiesiączkowy), poprawia wzrok i przeciwdziała chorobie Alzheimera.
  24. kokam – garcinia indica – kokum: to roślina z rodziny mangostanów, które słyną w Azji z pysznych owoców o fioletowej skórce; suszone owoce są źródłem zdrowia, dlatego stosuje się je w kosmetykach (poprawiają jakość skóry) oraz medycynie jako wspomaganie pracy organizmu od systemu odpornościowego, przez kontrolę wagi, po działanie antyrakowe.
  25. lal mirch – chili pepper – paprika chilli (proszek): nazywana także pieprzem cayenne. Jako, że rozgrzewa nasze ciało, to działa podobnie jak imbir poprawiając trawienie, wspomaga walkę z infekcjami górnych dróg oddechowych, przyspiesza spalanie tłuszczu.
  26. laung – clove – goździk: suszone strąki kwiatowe goździkowca korzennego; można używać w całości lub mielone; zawiera mangan, który wspomaga funkcje mózgu i buduje silne kości;
  27. lovage – lovage – lubczyk: w Polsce znany jako naturalny środek na potencje, ale warto wspomnieć o jego dodatkowych właściwościach takich jak działanie moczopędne, które wspomaga oczyszczanie organizmu, a przy tym także działa pozytywnie przy chorobach płuc, dnie moczanowej, żółtaczce czy chorobach układu moczowego.
  28. methi – fenugreek – kozieradka: spożywa się zarówno jej ziarna, jak i suszone liście. Wspomaga laktację u kobiet i produkcję testosteronu u mężczyzn; przeciwdziała zgadze i wspomaga organizm w walce ze stanami zapalnymi; obniża łaknienie, więc wspomaga w diecie.
  29. pippali – Long pepper – pieprz długi: smakuje podobnie jak zwykły pieprz, ale z nutą cytrusową; właściwości tego pieprzu są takie jak pieprzu czarnego: wspomaga system immunologiczny w walce z infekcjami, reguluje trawienie, zmniejsza bóle menstruacyjne, poprawia libido, obniża poziom cukru i cholesterolu we krwi.
  30. sarson/mohri – mustard seeds – czarne ziarna gorczycy: to popularny dodatek do indyjskich dań, który dodaje charakterystycznego gorzkawego smaku. Poprawiają apetyt, usuwają nadmiar wody w organizmie, pomagają w bólach mięśni i stawów. Niektórzy uważają także, że ich spożywanie obniża szansę na ból głowy.
  31. saunf – fennel seeds – ziarna fenkułu: zarówno fenkuł (koper włoski) jak i jego ziarna mają niezwykle dużą ilość substancji, których wszystkie właściwości nie zostały jeszcze zbadane, jednak regularne spożywanie ziaren w diecie przyczynia się do ogólnej poprawy stanu zdrowia. Zwalcza wolne rodniki, wirusy, bakterie; działa przeciwzapalnie, wspomaga nasze zdrowie psychiczne, także osłabia nieprzyjemne symptomy menopauzy.
  32. shahi jeera – caraway seeds – kminek zwyczajny: jak zapewne wiecie z doświadczenia działa na trawienie, dodatkowo także bakteriobójczo.
  33. tejpata – bay leaf – indyjski liść laurowy (cynamonowiec tamala): nie stanowi zamiennika dla liścia laurowego pochodzącego z regionu śródziemnomorskiego. Jego aromat jest bardziej cynamonowy w swoim aromacie o czym świadczy nazwa rośliny. Poprawia trawienie, obniża poziom glukozy we krwi, dzięki licznym antyoksydantom wpływa pozytywnie na układ krwionośny i oddechowy.
  34. tulsi – basil – bazylia: dostępna w formie przyprawy lub herbaty. Poprawia trawienie (pobudza wydzielanie soku żołądkowego), a także poprawia nastrój i dodaje sił.
  35. valaiti saunf – aniseed – biedrzeniec anyż: działa toksycznie na pasożyty; właściwości wykrztuśne (składnik syropów), rozkurczowo, moczopędnie i wiatropędnie, a także pobudza laktację.

Jeśli zainteresował Cię ten artykuł “indyjskie przyprawy”, polub konto Atelier Podróży na Facebooku i Instagramie, by być na bieżąco z nowymi postami i artykułami pełnymi ciekawostek o Indiach.

Zapraszam także na majówkę 2021 “Smaki Indii” podczas której możesz kupić wszystkie aromatyczne przyprawy wymienione powyżej.

Tekst: Aleksandra Zalewska ; fot. Pinterest