
10 rzeczy, które musisz zrobić w stanie: Madhya Pradesh
W tym tygodniu pozostajemy w centralnej części Indii. Znajdujący się tu stan Madhya Pradesh jest drugim największym stanem Indii (zaraz po Radżastanie, którym odwiedzimy za tydzień). Powierzchniowo jest prawie tak duży jak Polska (308 tys. km2), a zamieszkuje go prawie 2 razy tyle ludzi co Polskę (73 miliony). Z punktu widzenia turystyki stan ten jest bardzo popularny, zwłaszcza pośród zagranicznych podróżnych (zdecydowanie brakuje go w ofertach dużych touroperatorów). Znajdują się tu za to złoża minerałów takich jak miedź czy diamenty, a 30% jego powierzchni jest wciąż pokryta lasami. Co ma do zaoferowania turyście i podróżnikowi? Oto moje TOP 10 rzeczy, które musisz zrobić w stanie Madhya Pradesh:
-
Zwiedź świątynie miłości
Khajuraho to miejsce znajdujące się na liście światowego dziedzictwa UNDESCO. Większość osób kojarzy Khajuraho ze względu na tutejsze świątynie pokryte erotycznymi płaskorzeźbami. Tak więc szukając dowodu, iż kamasutra wywodzi się z Indii warto zajrzeć do tej grupy świątyń. Jest ich tutaj 20 i powstawały w okresie między 950 a 1050 rokiem. Za twórców kompleksu uważa się radżpucką dynastię Chandela, gdyż Khajuraho było ich pierwszą stolicą. Świątynie były aktywne do XII wieku, do czasu inwazji muzułmańskiej. Nieużytkowane porosła dżungla, a ponownie odkryli je na początku XIX w. Brytyjczycy. Chociaż tematyka tutejszych dekoracji jest seksualna, to warto zauważyć jej wydźwięk pełen umiłowania dla życia, wiary i miłości.
-
Poczuj siłę natury
Bhedaghat to zdecydowanie jedna z większych atrakcji stanu Madhya Pradesh. Znajdziemy tu kilka ciekawych punktów, które pozwolą nam wypełnić plan dnia od świtu do nocy. Wycieczkę do Bhedaghat warto zacząć od wizyty nad wodospadem Dhuandar. Woda pędzi i spada w dół z taką siłą, że wokół unosi się mgiełka podobna do dymu, czemu wodospad zawdzięcza swoją nazwę. Możemy go podziwiać zarówno z klifów jak i kolejki linowej wznoszącej się ponad tym imponującym zjawiskiem. Miłośnicy architektury i religii powinni zajrzeć do pobliskiej świątyni Chaunsath Yogini Temple należącej do grupy tantrycznych świątyń (61) boskiej Yogini budowanych na planie koła bez zadaszenia. Świetną rozrywką będzie także rejs po rzece Narmada otoczonej wysokimi marmurowymi klifami. Liczni polecają skorzystanie z rejsu zwłaszcza nocą podczas pełni księżyca. Sceneria jest magiczna. Warto także wspomnieć, że prowadzone tu wykopaliska archeologiczne odkryły liczne skamieliny jaj dinozaurów.
-
Zajrzyj do wnętrza potężnego fortu
Chociaż forty kojarzą nam się głównie z Radżastanem i wspaniałym Amer Fortem, to także tutaj w stanie Madhya Pradesh można znaleźć przykład tej niezwykłej architektury. Zaledwie 2 godziny drogi od słynnego Taj Mahal (w Agrze, w stanie Uttar Pradesh) znajduje się fort Gwalior – obowiązkowy punkt programu z czasie zwiedzania centralnych Indii. Historia fortu sięga aż 525 roku, ale największy rozkwit i rozbudowę zawdzięcza on radżpuckiej dynastii Tomarów. Raja Man Singh Tomar (1486-1516) uważany jest za twórcę najefektowniejszej części fortu zwanej Man Mandir Palace udeorowanej pięknymi niebieskimi mozaikami oraz rzędami…żółtych kaczek. Potrzeba całego dnia by zwiedzić całość tutejszych wnętrz, które obejmują m.in. świątynie hinduskie i dżinijskie, ale także małe muzeum archeologiczne w Gujari Mahal. Sama historia pałacu to często zmieniający się władcy, w tym także Mogołowie. Za czasów ich rządów znajdowało się tu więzienie dla więźniów politycznych. Zwiedzanie warto zacząć od wspaniałej Bramy Słoni.
-
Poczuj się jak bohater „Księgi dżungli”
W stanie Madhya Pradesh znajduje się aż 9 Parków Narodowych, z czego 2 są szczególnie warte uwagi. Pierwszym z nich jest Park Narodowy Bhandavgarh – „bhandav” brat, „garh” fort. Nazwa odnosi się do tutejszego fortu, który zgodnie z legendą miał być darem boskiego księcia Ramy (wcielenie boga Wisznu, bohater eposu Ramajana) dla jego brata Lakszmana. Początkowo było to miejsce łowów należące do lasów królewskich lokalnych władców. To tutaj najlepiej zajrzeć w poszukiwaniu tygrysów. Wszystkie białe tygrysy świata wywodzą się właśnie stąd i należą do rodziny tygrysów bengalskich. Drugie miejsce to Park Narodowy Khana – największy park stanu zajmujący aż 940 km2. Uważa się, że to właśnie ten park był inspiracją dla powieści „Księga Dżungli” Rudyarda Kiplinga. Spotkamy tu liczne dzikie ssaki, ale także sporo endemicznych ptaków. Miejsce to zdobyło wielkie uznanie za skuteczne programy ochrony i odbudowy zagrożonych gatunków. Możemy, przykładowo, zobaczyć tu jelenia zwanego „Barasinga bagienna”, który wyginął już w Pakistanie i Bangladeszu.
-
Spróbuj lokalnych smaków
Nie może być wycieczki bez posiłku, a czy może być lepszy posiłek niż ten składający się z tradycyjnych dań danego regionu? Stan Madhya Pradesh ma na swojej liście kilka pozycji, które przypadną do gustu zwłaszcza osobom unikającym ostrych smaków oraz tych lubiących dania mięsne:
- Poha: to swego rodzaju słona owsianka ze spłaszczonego ryżu z przyprawami, a często także z dodatkiem warzyw takich jak cebula czy pomidory
- Dal Bafla: czyli gulasz z soczewicy serwowany z chlebowymi kulkami „bafla”
- Seekh kebabs: to danie kuchni mogolskiej, które przyjęło się wieki temu w stanie Madhya Pradesh – mielone mięso z przyprawami grilluje się polewając masłem ghee
- Bhutte Ka Kees: potrawka ze świeżej, zmielonej kukurydzy z przyprawami i zielonym chili
- Bhopali Gosht Korma: gulasz z baraniny w gęstym, aromatycznym sosie z masłem
- Malupa: to małe naleśniczki smażone na maśle, a następnie maczane w syropie curkowym
-
Zachwyć się architekturą
Orchha to miejsce wyjątkowe dla wszystkich fanów niecodziennych form architektonicznych i pocztówkowych zdjęć. Zdecydowanie możemy tu znaleźć liczne „instagramowe” spoty do zdjęć, których pozazdrości nam nie jeden podróżnik. Miasto zaczęto wznosić na początku XVI w. na brzegu rzeki Betwa. Wycieczkę możemy zacząć o świcie rejsem po rzece podziwiając z wody wschód słońca. Na brzegu wznoszą się tzw. „chhatris” – wysokie konstrukcje wznoszone ponad grobowcami lub funkcjonujące jako cenotafy charakterystyczne dla architektury indo-islamskiej. Ram Raja Temple to świątynia, w której Rama (wcielenie boga Wisznu, bohater eposu Ramajana) jest czczony jako król i bóg. Ogromne wrażenie robi świątynia Chaturbhuj, której gopura (ozdobna brama wejściowa) należy to najwyższych w Indiach, a cała konstrukcja wygląda baśniowo. Nie można pominąć także Jahangir Mahal – cytadeli zbudowanej na cześć mogolskiego cesarza Jahangira, gdzie obecnie znajduje się hotel. Posiadłość należy do rządu, więc nie jest luksusowa, ale zdecydowanie klimatyczna.
-
Odwiedź miasto jezior
Stolica stanu Madhya Pradesh mieści się w mieście Bhopal, które dawniej było także stolicą stanu Bhobal rządzonego przez tutejszych władców – nawabów. Nazywany miastem jezior ze względu na dużą ilość naturalnych i sztucznych jezior, z których Bada Talab jest największym sztucznym jeziorem w Indiach. Znajdziemy tutaj kilka pięknych meczetów, z czego Taj-Ul-Masajid należy do jednych z największych w kraju. W Bhopalu znajdziemy liczne bazary bogatce we wszelkie regionalne dobra od przypraw po rękodzieło. Czasami uda się upolować oryginalne wyroby z jednego z żyjących w stanie plemion. Jeśli jednak chcemy lepiej poznać historie ponad 450 indyjskim plemion zwanych ogólnie „Adivasi”, koniecznie zajrzyj do tutejszego muzeum The Rashtriya Manav Sangrahalay.
-
Poznaj historię buddyzmu
Sanchi to miasto, które mieszkańcom Indii jednoznacznie kojarzy się z buddyjskimi stupami. Tradycyjnie były to konstrukcje o kopulastym zadaszeniu, w których składano relikwia Buddy lub związanych z buddyzmem ważnych postaci. Te znajdujące się w Sanchi zostały wzniesione na polecenie cesarza Aśioki, któremu zawdzięczamy rozprzestrzenienie się buddyzmu na tereny Azji Południowo-Wschodniej. Główna stupa, nazywana „Mahastupą” znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Możemy zobaczyć tu także świątynię gupta będącą jednym z najwcześniejszych przykładów architektury sakralnej. Tutejsze muzeum archeologiczne jest bogate w ciekawe artefakty, m.in. słynny lwi filar cesarza Aśoki, który znajduje się w godle Indii. Jeśli interesuje Was historii buddyzmu zajrzyjcie do Sanchi’s Buddha Jambudweep Park by lepiej poznać tę religię i sposób życia.
-
Cofnij się w czasie
Indie potrafią zaskoczyć i to oczywiście pozytywnie. Podobnie jest historią tego subkontynentu, bo archeolodzy znajdują co raz to ciekawsze i starsze przykłady obecności człowieka w tym regionie. Niesamowitym przykładem jest Bhimbetka z jej 760 jaskiniami, z których aż 500 posiada malowidła ścienne mające 30 tysięcy lat! Jednym z ciekawszych przykładów jest wielki czerwony bizon, który jest widoczny tylko przy odpowiednim nachyleniu promieni słonecznych. Legendarna nazwa tego miejsca związana jest z indyjskim eposem „Mahabrharata”, a dokładnie jednym z jego bohaterów – „siedzące miejsce Bhimby” (to jego imię). Miejsce to zostało wpisane na listę UNESCO. Tutejsze malowidła są zaskakująco podobne do tych z Australii i Francji. Jeśli starczy czasu, warto wybrać się do położonej nieopodal świątyni w Bhojpurze poświęconej hinduskiemu bogu Śiwie, w której znajduje się ponad 2 metrowy lingam (rytualny stół z fallicznym symbolem boga Śiwy).
-
Zobacz świątynię z jednego kawałka skały
Na koniec jeszcze jedna zapierająca dech atrakcja znajdująca się na obrzeżach miasta Mandsaur. Jest to miejskie, którego legendarne początku sięgają czasów eposu Mahabharata (3000 r.p.n.e.) i ma także powiązania z eposem Ramajana. Uważa się, że jest to miejsce, z którego pochodziła Mandodari, żona demona Ravany. Zamo miasto jest zachwycające i bogate w liczne ważne, ciekawe świątynie, ale prawdziwą perełką jest Dharamarajeshwar. Świątynię tą można porównać do znajdującej się w stanie Maharashtra świątyni Kailash (opisana w TYM ARTYKULE). Obie zostały wyrzeźbione z jednego kawałka skały. Oczywiście Kailash jest znacznie większa, ale jeśli spojrzymy na Dharamarajeshwar pochodzącą z przełomu IV i V w.n.e. to ciężko będzie nam oderwać oczy od jej zachwycających kształtów.
Indpiracje do zwiedzania pozostałych stanów możesz znaleźć w artykułach, które są już dostępne na blogu: Karnataka, Kerala, Tamil Nadu, Maharashtra, Andhra Pradesh, Telangana, Chhattisgarh, Orisa. A już w marcu zapraszam na pyszną wyprawę: SMAKI INDII
Tekst: Aleksandra Zalewska, Fot. Unsplash; Pinterest